Dialect pagina

Plat proate ku-j lere

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal. Dit doen we om o.a historisch foto's, video materiaal en (dialect) verhalen te verzamelen, te behouden en om deze content te publiceren via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en website www.Hulhuizen200.nl


Ien de rubriek Plat proate ku-j lere, hier wjer un mooi verhoal van Herman Buurman.
Prebier ut mar is te leze..

Wienterba-nde


Ien de tied, toen mien vaoder nog houtere krujwagewiele mie-k en ôk houtere karwiele, hawwe nog hee gin las van wienterba-nde. Dâ’s now allemaol a-nders geworde.
Van wienterba-nde ku’j ziek worde. Now zâ’k nie zegge dâ alle minse daor las van hemme, nee, dâ mô d’r nog mar bi’j komme. Ik gebruuk ien alle geval gin wienterba-nde. Die komme nie onder mien auto. Wörrum? dinke gullie. Now, ’t is mien auto en ik mak eiges wel uit wâ’k d’r onder leg.

Nève mien wone minse die uut de boch zien gevloge toen ze wienterba-nde onder de auto hadde. En ‘t is nog lang nie gezeid dâ wienterba-nde goed werreke. Allinnig de ban-defabrika-nte zien d’r zeker van. Mâr dâ vil natuurlik te verwachte. Dâ zien Chineze!
i-Bi’j mien ien de straot zien minse die al vör de darde keer wienterba-nde hemme gekoch. Now dan wit een bliend pjed nog wel dâ die dinger niet werreke. En a’j ze lek ri’j bu’j he-lemaol de sigaor. De Chineze hemme iets ien de luch van de ba-nd gedaon. Dâ kum ow aon de aojjem en daor krie’j pien ien de pens van. Wi’j wete ôk nie wor die ba-nde van gemak worde. Daor heure wij de Chineze nie over. Mar ja, wie sprek d’r now ôk Chinees. Gi’j? Ikke nie ien ieder geval. Mar ’k wit zeker dat-tie ba-ndefabrika-nte ons bang vör sni’j make. Daor wor de die luij bèter van. Die verrekte Chineze!

Wete gullie dâ de ba-ndefabrika-nte de sni’j hemme uutgevonde? Awwe slaope streuje die luij dâ uut. Djörrum zien dr zoveul Chineze ien’t la-nd. En now kan de regering precie-s zie-n wor’j bun gewes. Dâ’r ’t verrek! Scha-nd, dâ’r is ‘t! Dus minse, Dink goed nao en kiek uut. Lao’r ow eige nie veur de solo houwe!
Zeg nee tege wienterba-nde!!

Dit verhaal is een kopy uit het clubblad 'Ganita Mare' van de Historische kring Gente


Nimwè-ge

 

Vörrige wéék gieng’k mé mien bruur naor Nimwè-ge.doe we wel dukker want mette màèt ku’j daor barre lekkere vis kope. Van die lekkere bruun gebakte dinger zien dâ. Die zien een stuk béter dan wâ’j eiges ien de polder of ien de Wael vang. Daor zit altied een grondsmaak aon. Mar goed, wi’j gienge op de fiets en over d’n diek. Dâ viende wi’j mooi want dan ku’j de stad al op afsta-nd zien ligge. Mar nog vur wi’j bi’j de brug van Nimwe-ge ware wie-re wij dör ’n plisie tegegehouwe. “Waor git de reis naor toe?”, vroeg die kjel.“Naor de màèt van Nimwe-ge”, zei ik. “Wi’j gaon een gebakke vis ète”. Mien bruur keek mien aon. Ik zag ’m dinke: Wâ moet die kjel van ons?“D’r is gin màèt” zei de plisie en hi’j schudde mette kop hinne weer.“En wörrum dan nie?”, vroeg ik hum.“Kelfkesbos hette oorlog verklaord aon plein ’44 en now zien ze aon ’t onderha-ndele en dâ gebeur ien ’t stadhuus. Dâ’s ongeveer op de hellef, ien de midde van de afsta-nd zogezeid mar precie-s op de plek waor de màèt altied is.”

Ik doch dattie kjel ons vör de solo hiel en djörum vroeg ik: “En zien d’r al doje gevalle?” “Nee Dâ nie mar dâ kan nog zomar gaon gebeure. En djörum is d’r gin màèt. Wi’j motte de vredesonderhandelinge nie ien de war schuppe.”

Toen hörde wi’j iemand roe-pe. “Gunterewie-d stid tie!”Wi’j keke op en zage drie kjels ien witte jasse op ons af komme.“Wâ zien dâ dan vör ’n raore kjels? Dâ lieke wel verplegers of zô”, zei ik. “Zo Gerrit, now hewwe ow toch nog gevo-nde.” Dâ zei een van die witjasse en toen tie naor ons keek praotte hij verder. “Ja, luuster us. Gerrit wôn ien de Pompekliniek. Daor ku’j terech komme as ’t ien de kop nie mer goed werrek. Vanmèrege, dâ was ien de herregodsvroegte, hettie de kleer van een bewaker aongetrokke en is d’r vandeur gegaon. Djörum liek tie op ’n plisie. Wâ hettie tege ollie gezeid”“Hi’j hè gezeid dawwe nie de stad ien konde. Dâ was wèges de oorlog, of de ru-zie die doar wie-r uutgevochte.Die witjas schudde mette kop. “Gerrit kan bar fantezie-re. Hi’j kum nie vör niks uut de Pompekliniek.” Gerrit gieng zonder mekie-re mette witjasse mee. Mar toen ze gienge dràèide hi’j zich um enzei: “Gleuf mien now mar, nog vör ’t duuster wör zien d’r doje gevalle. En dâ kunne d’r gemekkelik duuzende zien.”“Jaja zei mien bruur, en gi’j gleuf dâ.’

Ekkes laoter gienge wi’j naor de màèt en hemme een bar lekker visje gegè-te. Laoter zien wi’j toch nog ekkes op plein 44 gaon kie-ke. Dâ was vör alle zekerheid zâ’k mar zegge, Mar daor was niks aon de ha-nd. Allinig Hans Geveling lie-p daor. Ja. Die schien daor te wone en ’t leek mien dattie niks wis van ’n ru-zie of oorlog.

Nee, die hè wel wâ’r a-nders aon de kop.


De verhuuzing van Vad en Moed,

 

Vad en Moed hemme ’n bejaordewoning aongeweze gekrege. Ze zien kats van de leg. ’T b’rich kwam ok heel onverwachs. Gin mins hat’r nog op gerèkend. Ze wonde al sestig jaor, vanaf hun trouwdag, ien ’t ouwershuus van grutvad en grutmoed. Op ’n klein boerdereike mit ‘n stukske land, un hof en ’n schureku. Ien da schureku hai’j twee vèrrekushokke mér twee dikke bere bedoelt veur de slag. Doàrachter lag ’n kiepeleup onder wá fruitbome méh wah kiepe.

Ze zien bei’je vjer ien de tachtig, sleg ter been en hemme taofeltje dekje vur ’t ééte. De'n trap op geet al helemoal nie mjer en ze zien bli’j da ze eindeluk nor ‘n bejaordewoning kunne verhuze waor alles gelieksvloers lei.
Ze vraoge alle blage um te helpe méret verhuze van de meubels en de huusraod. D'r was un pjerd meh wage geregeld djeur Dors. Da's wel gemekilik om nie so vjer te hoeve sleupe met al dah grei. Ma ja, waor moj ’t erste mè beginne. Wa gaoi’j ers ’t ouwe huus uutdrage en sleupe? En wai’j allemol wel nie tegen kun komme as ow ouweluj al zo lang ien zo’n huus gewônd hemme?

Moed wil da ’t liddikant mit ’t bed ’t èrste wur verplots nor de slaopkamer van ’t ni’je huus. Bi’j ’t afbrèèke van ‘t liddikant géét t’r al wa mis, ’t he te lang op één plek op ‘n vochtige vloer gestaon. De beddepoote aon moed zien kant zien verrot en afgebròke, dor mot wa on gebeure. Grad de timmerman wier d'rbej gehoald en wis wel raod. Hi’j spiekerde tur vur nood ’n klöske tegenaon. Ien de hoek op ’n taofeltje stee nog de waskom vol waoter mit ’n lampetkan van grudmoed. Dâ’s tog nie mèr van deze tied. Ut wur mit waoter en al ien de plüshoop gekieperd.

Dan géé onze Riekske de linnekas uutpakke en kieke wâ mit onze vad en moed mee kan. ’T erste wa ze tege kum is ’n stapel klepbokse van vur d’n oorlog ut de ouwe tied. Die kunne ien de zak van Max mit de deurgestikte molton dèèkus en wa ouwe slope. Dor nève, netjes opgevouwe, van dubbel badstof ’n stapeltje schon maondverband. “Da hei now toch nie mèr nodig?” vrug Riek aon moed. Bi’j ouw kum opoe tocht nie mèr op bezoek. “Jaozekers géét da mèt , je wit mor nooit op de ouwe dag”, ruup Moed vanuut de dèèl. Toen Riekske de lakus en slope goeng uutpakke, viel dor ’n briefke van honderd tusse uut. Bi’j ut verder kieke tusse al ’t beddegoed kwame dur nog vul meer briefkus vur dun dag. Vad en moed wiere d’r bi’j gehold. “Wa mot’r mit al da geld gebeure, ’t is wel meer dan vijfduzend gulde” ruup Riekske. “We hemme da gespaord um ’n ni’je auto te kunne kope”, zei vad “már dor is niks mer van gekomme. Ik he mien ri’jbewies nie mèr verni’jd en now kan ik mé mien kromme knöök toch nie mèr ri’jje. Deil ’t mor dur mekaor en gif de blage ok ‘n deel van da geld um ‘t scholgeld te betaole”.

Onze Henk is de zolder aon ut opruume en kum van alles tege. ’N groot mariabeeld van gips helemoal uut de tied, beschaodig, hier en daor mit stukke d’r uut en Maria is dur hendje kwiet. Vur dit beeld is gin plek mèr ien ’t ni’je huus. Vad zei: “ gooi ’t mor kapot , dan hemme ollie blage ‘n hele wis schriefkriet , wormee ze op koningsdag de straot kunne volschrieve”. De ouwe rookstoewul mit verslete zitting geet meteen aon de straot. Disse kan de kraak op komme haole.

Onze Tee wil de schilderi’jje en wa t’r verder aon de muren hing wel verhange. Alle trouwfoto’s van de kiender motte ’t èrste ’n plekske ien ’t ni’je huus kriege . Da wil moed zo hebbe. ‘T mojste wa Vad altied von, de sigeunerin ien de gang, kum op de plee van ons ni’je huus. Ok het kjelje met den troan moes mee natuurlik. Het jagtafreel uut de vurkamer mot wèr bove ’t drèsswaor komme. Dan hei’j nog dâ grote spiegel. Wor mot dâ hin vrug Wim? Doe mar bi’j de vurdeur ien de hal bove de kapstok en de pèrreplujebak, beslis moed.

Dors de man van Riekske mos de kelder opruume en geet m’deem kieke. Dor stee ’n kis èrrappele mit wel vieftg centimetr loof d’rop. Kan ok meteen op de plüshoop. Mar hi’j schrik nog erger van de schappe mit wekflesse, worvan alle ienhoud nog éétbaor is. Knoepes, rooie bèèse, druuve, kerse, pruume, brune bone en wa silveruitjes. Wa motte hier now mee, overlegge de kiender mit mekaor. Allemol ’n paor mee nor huus neme en bowel van make, is ’t veurstel van moed. ’T andere kan wel mee nor ons ni’je huus en make we nog wel ’n keer op as gillie komme èète.

Vad en moed wonen now al wjer ’n por jáor ien ’t ni’je huus, en vúúle zich gelukkig en tevréje.

(Bron: HKA)

 

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal. Dit doen we om o.a historisch foto's, video materiaal en (dialect) verhalen te verzamelen, te behouden en om deze content te publiceren via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en website www.hulhuizen200.nl. 


Wegsmiete kan altied nog


Mien ouweluij akkedie-rde duk nie mer
En awwe dâ hadde was ru-zie nie ver
Dan keke ze grammieterig naor mekaor op


Nee, wi’j hadde veul e-lend aon de kop
Moed wiemelde wâ en dâ was al ’n hortje
Zo krie’j ien’t lève van alles op ’t bordje
Dâ was al vanaf ’t vörgende jaor


En ze schuumde almar grei bi’j mekaor
Bi’j ons ien huus ston ‘t barstes vol
Dâ leek onderha-nd wel ‘n rovershol
Duk hawwe d’r wel drie toffels staon


En dan wie-re d’r ôk duk wâ weg gedaon
Moed praotte: minse smiete alles e-weg
En dâ’s alles wâ’k d’r over zeg
Moed zoch overal ’t grei bi’j mekaor


Dâ dee’j ze toen al zwat twee jaor
Ien huus ston allinnig nog opgehaold grei
Djörum nam ze d’n hof d’r al bi’j
Verders nü-rnt, daor viel niks te mie-re


Mar as vâd d’r nie was, bleef ze prebie-re
De kont kere, dâ kô’j zwat nie mer
Ze lie-p ien ’t dörp, her-en der
D’r kwam stids bi’j, niks moch e-weg

En duk smete de minse al grei over de heg
En asse wer thuus kwam mè’r ’n pot of pan
Vroeg ze duk nog: wâ viende gullie d’r van
En awwe dan zeije: mins lao dâ toch daor


Keek ze ow aon en dan wâ’j de sigaor
Want d’r viel tege hör niks ien te praote
Niks hiellep en dan gieng je ’t wel laote
Ze keek nie mer vinnig, allinnig mar wied


En almar schume ze hâ’r alle tied
Djörrum hewwe toen mè z’n alle afgepraot
Dawwe ’n bord gienge zette, aon de straat
Mè daorop: alles wâ’r wief hè’r opgezoch

 

Wör dör ons medeem wer truggebroch

Dan zou gi’j dinke, now is ’t wel klaor
De minse geve niks mer, dâ blief wel daor
Mar dâ lie-p a-nders, en as moed iets vroeg


Dan kreeg ze ’t ôk en duk meer dan genoeg
Wi’j krege van dâ geloop ’t henneweer
Want ze bleef mar sleupe en keer op keer
Moste wi’j mè stoewle en a-nder grei


Trug naor de gevers, wâ’j ôk mar zei
Mâja d’r was niks mer aon te houwe
Ze bleef alle daag mâr aon’t helbouwe
‘t Was hee gin doewn en op ’t lange les


Is vâd daorvör naor d’n dokter gewes
Die wis dâ allang, d’r wie-r over gepraot
Minse zage hör duk mè grei op straot
De dokter praotte van: ze mô mar e-weg


Dâ kan nie a-nders, ’t is zund dâ’k ’t zeg
Want mè dizze ziekte vil niks te beginne
As de kop ’t nie du, vil d’r niks te winne
We zuke ’n mooi plekske ien ’n gestich


Daor kan ze sleupe, mar mette deure dich
Dâ dee’j ons allemaol allejekes veul leed
Wi’j hadde ’t mè zien alle nie breed
Mar mè zachte ha-nd en op zeekre dag


Wie-r ze mègenome, ’t was ’n barre slag
En now is moed dus opgebos
En dâ’s wel zekers, die kum nie mer los
Want asse ow haole mette blauwe wage.


Is dâ vör jaore en nie vör dage
Laots hé’k ze nog us opgezoch
Ze hâ né’r toffel weggebroch
Toen’k daor vroeg: hoe motta op d’n duur


Die blief sleupe mé keskes naor de muur
De ganse dag lup ze daor mè grei te sjouwe
Aldurend aon hur neije lève te bouwe
En a’j dan vraog: wâ hâ’j d’r van gedoch?
Dan zeg ze: 

wegsmiete kan altied nog!

 

 

 

      geschréve deur Herman Buurman


.

Hier weer wat oefenstof om het dialect bij te spijkeren. Dit prachtige verhaal komt natuurlijk weer van een vriend van Hulhuizen aan de Waal, onze vaste inzender, de schrijver Herman Buurman en gaat over een schoonmaakmiddel

 

Nim Vim

Vör schrobbe, poetse ôk ien de teil

Vör schônmake mè bessem of mette dweilOp plestiek, ie-zer, steen, en zeil 

Nim Vim

Ôk vör ’n moel mè witte ta-nd 

Hè’j dâ grei duk bi’j de ha-ndDaor ku’j mè schure nè’r as mè za-nd

Nim Vim

Vie-ze nègels mè zweitvuut d’r bi’j

De ore vol mè dik bruun greiDe neus vol snot nè’r as gelei

Nim Vim

Vör schoewne leiese en klömp van bute

Vör rame deure en de ruteVör ha-nd, vuut en alle snute

Nim Vim

Ien de wienter mè ies op de straot

Ku’j op de moel valle of op de plaotEn as de gemeinte nie kum of te laot

Nim Vim

A’j bang bun dâ’j de weg kwiet rak

Dan is ’n spoor gemekkelik gemakStrö-’j mè’r iets uut ’n toewt of zak

Nim Vim

Mette huijer vol vlooie dâ hè’j nog duk

Ku’j ze vange, stuk vör stukMar dör beströ-je mè Vim hè’j ze tuk

Nim Vim

A’j mette kermis die djen wil versiere

Ku’j dâ op veul menie-re prebie-reMar was ow goed schôn, niks klote en mie-reNim Vim

Nim d’n afwas mè’r ien bad Dâ’s gemekkelikker dan op ’t aonrechblad

Zo hè’k al bar veul schik gehad

Nim Vim

A’j pap wil ète mè schuum d’r op

Hou dan de Vimbus op de kopBlief d’r mè schudde tot dâ’r ‘t stop

A’j ’t wel zou wille mar as ’t nie luk

Nie inkel ’n keer mar erders dukA’j dan van elend krab waor ’t nie juk

Nim Vim

Nim ôk de vimpot mè naor bed  Want a’j die op de nachkas zet

Dan kum de slaop van eiges dus opgelet

Nim Vim

De vimpot as ow kammeraod Bring ow rus en dâ kan gin kwaod

Dâ zie mar as ‘n goeie raod

Nim Vim


'D’n inkeling': geschréve deur Herman Buurman


D’r zie nie veul minse die dâ hemme
Die zich de vuut ien de nek kunne klemme
Misschien dâ’r ’n inkeling zô slap zal zien
Mar bi’j de merste luij du dâ te veul pien
Daor mô’j vör ien de wie-g zien geleid


En a’j daornao alle daag de knöke hé gespreid
Dan bu’j slap genoeg, dan gee dâ wel lukke
Dan ku’j ow neus wel op de kokosmat drukke
Bi’j ons ie de bjuut hewwe d’r ôk zô’n ene


Astie lup op de hande dan zwaaie zien bene
Hi’j buug zich dubbeld of hi’j vouwt zich op
Hi’j hing duk aon de vuut, mar dan op de kop
Soms lup tie ôk wel us over de nok van ’t dak


Dâ du tie fluitend op zien doje gemak
Niks gin bangigheid of ander gebrek
Astie ’t wil spi’j tie ow ien de nek
Hoog ien de loch, of dubbeld op de mat


’t Mik um nie uut, alles luk hum zwat
Achtewerts op de fiets deur ’t durp hen knoere
Wèges dâ alles nume wi’j hum de stoere
Mâ ja wâ mô’j now mé zô’n kjel


Die altied in de knöp zit of ien de knel
Die as ’n bal deur ’t durp hin kan rolle
En die zich gedrich as ’n raore dolle
Op’n goeie dag ware wi’j ’t wel zat


’t hele durp hâ’r ’t mé’r um gehad
Wi’j zeije kû gi’j nie bi’j ’t circus gaon?
Daor vien gi’j vas ’n goed bestaon
Dink us: wâ mô’j, wâ doe’j wâ ku’j en wâ bu’j


Ien ’t circus vien gi’j vas meer van zukke luij
Die mé rollebolle aon ’t ète blie-ve
Ku gi’j nie us ’n brie-f gaon schrie-ve?
Hi’j schreef: hemme gullie nog wèrek vör mien
of mô’k dan uirnt a-nders zien


’t Is nie gewoonweg mar wâ prubie-re
’t Is gemeind as sollesetie-re
Hi’j kon drek komme ’t Was dik ien orde,
En zo istie dan ienins zô’n slappe arties geworde

Mar astie lup op ’n touw, of buug en spring
Blief tie nog stids dien inkeling


Geld bespaore ien de huushouwing

Iengezonden deur Herman Buurman


Um te beginne
Ku’j veul winne
Dör niks te kope
Ôk nie fietse en allinnig mar lope

Mak ’n gruuntehoek ien de hof
Mé’r alles d’r ien van slaot tot lof
Wortele en errappele mar vöral ôk prei

Gin koste a’j ’t eiges doe en altied vars grei.

Gin hond, kat of ander dier
Die zien d’r allinnig mar vör plezier
En alles kos geld en we wille bespaore
Dus zo gee dâ bij ons en dâ’s goed te verklaore


Wasse doewn we op de ha-nd
En altied ers ’n volle mand
Dan ’t grei ien ’n ketel mé waoter en staoke
Op de kachel d’r mé tot dâ’r ’t gee kaoke


Nao’r ’t kaoke nim je ’t, stuk vör stuk
En je roefel over ’t wasbord en as ’t smerrig is duk
Verders hang je ’t bute aon de lient
Liefs ien ’t zönneke mé’r ’n bietje wiend


A’j dan ôk de weckvlesse hé gevuld
Gaon die ien ’t waoter ’n hallef ureke geduld
Dan is alle luch uut de vlesse gepars
En dan ’n klem op de deksel die zit overdwars.


Verders ku ’j ’t waoter nog gebruke
Vör rute wasse en ôk de luke
Zo gee d’r bij ons niks overstuur
We blie-ve bespaore want geld is duur


Errappele schelle dâ doe’j hee dun
Moed zeg altied zô dun a’j mar kun
En a’j nie oplet krie’j ’n wats, wörrum?
Umdâ de schelle dan nog dik zien, djörrum


Zet de fiets op de stelt en mak eiges lich
Zet um ien huus en mak de vinsters dich
Dan flink trappe mette dynamo d’r op
En los mekaor af mé’r ’n rooie kop


Saoves mé’r ’n heite steen ien bed
Dan wör op te slaopkamer de kachel uutgezet
Daor lig je te dinke aon de vollegende dag
Umdâ’ j dan ien de polder kachelhout zuke mag


Doe’r ’t braodvleis mar ers ien de soep
Zuuk dan naor vetkringskes mette loep
A’j dâ zie haol je ’t vleis wer uut de pan

Dan mak je d’r wer ’n schnitzel van


Nim d’n afwas mé’r ien bad
Zo hé’k al bar veul schik gehad
A’j lig te poetse mette kwas
En de kliekskes plekke ow ien de navel vas


A’j dan nog naor bute lop
Mé’r ’n bietje vermicelli aon de kop
Dan ku’j dâ ien de bjuut verklaore
Umdâ ’j nog altied blief bespaore


Mar ja de bjuut is ôk nie gek
Vöral asse ow zie-n mé spinaozie ien de nek
Dan zegge ze kjékjé wâ’s dâ ’n stomme oks
Misschien hettie ôk wel dipsaus ien de boks.


Duk hé’k gedoch waor motta hin
Mar ien vergeliek mé’r ’t begin
Hewwe now ’n beste tes mé geld
Mé’r ’n slechtere tied staon wij gesteld

 

 

Doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal: Het behoud van hoofdzakelijk Hulhuizens cultuurerfgoed. Tevens is ons doel om het geschreven en gesproken Overbetuws dialect te behouden. Dit doen we om o.a. historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en als content te publiceren via dit Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en op de website www.hulhuizen200.nl

Ai plat kun proate, dan mo-j 't nie loate!


Dialect

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen200/Hulhuizen aan de Waal. 

Dit doen we om o.a historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en om deze content te publiceren deze website en via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’.

 

Tevens is het doel om het geschreven en gesproken dialect te behouden.
Lees het onderstaande rijmverhaal maar eens door.
Het is geschreven door de schrijver Herman Buurman. Herman heeft de prachtige gave om gesproken dialect om te zetten naar geschreven tekst. Er is zelfs een compleet dialect woordenboek van zijn hand genaamd 'Op de blotes ien de nattes'. Het boek gaat over streektaal van de oude Over-Betuwe. (het oostelijk deel)


Hier wjer un mooie van onze Herman Buurman. Veul plezier méh léze.

 

Roodkepke en de wollef

Now zullie gullie wel dinke: Wâ mottie now wer. Vörgende keer hettie al over de wollef geschreve. Over die geitjes en dasse ’m vör de solo hemme gehouwe mettie stene ien d’n buuk. En now kum tie awèr mè’r wollef aon zette. Now, dâ zâ’k ollie vörtelle. Dizze wollef is ’n bruur van dien a-ndere. En dizze is ôk ’n barre lillikerd. Lèès mar deur!

Ien’t bos lie-p ’n wollef rond te kie-ke. D’r was niks te doewn en hi’j hâ’r ’t koud. Djörrum lie-p tie mette ha-nd ien tes. Hi’j doch aon zien bruur. Die hattie al ’n hele hort nie mèrgezie-n. Ja, d’r wie-r bar over gepraot. Over die’n ouwe geit mettie blage. Dasse zien bruur vör de solo hadde gehouwe. Mar dâ kon tie zwat nie gleuve. Zô’n grote stèreke kjel mettie lange nègels aon zien zwarte knöke en mettie grote spitse ta-nd ien de moel. Mar ’t wie-r gezeid. De geite zouwe bi’j zien bruur toen tie lag te slaope z’n buuk los hemme gesneje. Daor zouwe ze stene ien hemme gedaon en daornao alles wer hemme dich genàèjd. Dattie toen vörzoop umdâ tie waoter wou drinke en d’r ien was gekloot kon bes wel waor weze. Mar, wâ d’r ôk van waor was, ’t leek d’r op dattie zien bruur vörgoed kwiet was.Mar now hattie eiges barre honger. Pien ien de pens hattie d’r van en alle die-re ware d’r vandeur gegaon toen ze hum zage. Ja. dâ’r ’t verrek. Gi’j mo’r ow eige toch niet zomar laote opvrète, of nie dan? Djörrum hattie barre slechte zin. Niks te vrète en niks te doewn doch tie. Wâ mô’j now mè zô’n bos aster niks te belève vil.

Wâ tie nie wis was dâ ekkes verderop ’n klein djenje lie-p mè’r ’n rood kepke op de kop. Dâ kiend gieng naor hör grutmoed die ’n stukske verders ien’t bos wônde. Ze gieng ète brenge vör ’t ouwe mins. Hör moed hâ nog gezeid dasse rech deur naor grutmoed mos lope. Dus niks gin bluumkes plukke en rondkie-ke ien’t bos. Mâja, dâ ku’j now allemaol wel dinke en zegge, mar as de blage allinig worde gelaote hè’j d’r gin zich mer op. Dan kunne ze doewn en laote wasse wille.Toen ze daor lie-p en bluumkes gieng plukke hörde ze ienins iemand roe-pe. Dâ was de wollef mar daor hasse ging èrech ien umdâ tie weges de kou goed was aongekleejd. Ze doch, dâ’s gewoonweg ’n aordige kjel en djörrum vörtelde ze dasse naor grutmoed gieng um ète te brenge. En toen die kjel zei dâ verdersop de bloeme dikker stonde gleuvde ze dâ drek en gieng ze doarhin. Dâ hâ de wollef goed bekeke. Now hattie ekkes meer tied um zien lilleke plennekes uut te voewre. Want, doch tie, now gao’k drek naor dâ ouwe mins want dâ djenje is nog wel ekkes druk daor ien die uuthoek van ’t bos. Toen tie d’r was dee’j tie nè’r of tie Roodkepke was en djörrum kon tie zomar naor binnen lope. Tja, toen ware alle lampe los en hi’j vrat grutmoed ien ene keer kats op. Zô doch tie, die’n ouwe tai-je hè’k mooi opgeruumd, lao now dâ djenje mar komme en hi’j gieng mette kleer van grutmoed aon ien bed ligge. Hi’j dee nè’r óf dattie slie-p

Ekkes laoter kwam Roodkepke d’r aon. Toen ze aon de deur rammelde rie-p de wollef mè’r ’n ouwe minse stem: mak gi’j eiges de deur mar los en kom d’r mar ien. Mar doe de deur medeem dich want ’t trek as de ju, dâ’s weges de wiend. Now dâ deej ze mar dâ hasse netuurlik beter mar kunne laote. Want al drek schrok ze bar van de grote èreme van ’t ouwe mins. Ze kon ’t nie laote en vroeg: Grutmoed wâ hè’j ’n kwak huier op de èreme en wâ sien ow èreme ienins groot. Hoe kum dâ? Now djenje, dâ’r is d’r vör dâ’k ow bèter kan vashouwe. Ja, zei Roodkepke, dâ’s is nog te begriepe, mar die ore dan? Die dinger hè’k nog nie erder zô groot gezie-n. Now dâ zâ’k ow vörtelle kiend. Umdâ’k slech begin te heure oefen ik zwat d’n hele tiet mette ore. Ik blief gewoonweg prebie-re die dinger stik overend te houwe. Dâ schel ’n stuk mè ‘r heure. En de oge dan? vroeg Roodkepke. Die lieke mien ôk al grötter. Kiend kiend, gi’j zie’r ôk alles. Mâ ’r ’t klop as ’n bus. Now kan’k ow gewoonweg bèter zie-n. Roodkepke snapte d’r gin ene ju mèr van vöral ôk um dasse de moel en de ta-nd van grutmoed ienins zo groot von. Ze doch: hier klop iets nie, en’k lao mien eige nie vör de solo houwe. Mar ze wou toch nog ekkes vraoge hoe dâ zat met die grote moel van grutmoed. Djörrum vroeg ze: Zeg grutmoed hoe kum ’t dattie moel van ow zô groot is geworde? Gi’j kun ien èèn hap wel ’n heel keuje opète. Ja, dâ kan’k gemekkelik, mar ik nim ow, want daor lag ’k gedurend op te broeie. Toen greep tie Roodkepke en vrat hör medeem kats op. Ekkes laoter viel tie ien slaop mé sien dikke pens. As laotste doch tie: Zô now hè’k zwat die’n hele femilie opgevrète.

Bute ien’t bos lie-p ’n jager, gin streuper, mar ’n echte jager. Hi’j hörde al dâ gesnurk en doch d’r ’t ziene van. Grotmoed hè’r awèr aon de jenever gezète, teminse dâ doch tie umdâ tie eiges ôk bar veul lawaai mie-k astie zat was. Mâr zôveul kebaol hattie nog nie duk gehörd en djörrum gieng tie toch mar ekkes binne kie-ke. Toen tie zag dâ de deur van ’t huuske los stond en hinneweer foeperde ien de wiend wie-r tie vörzichtig. Kjèkjè doch tie, zoveel jenever kan dâ ouwe mins toch nie hemme gezope? Hi’j kon hör ien bed zien ligge mar umdâ tie die’n vörschrikkelikke dikke buuk zag wis tie medeem hoe de vörk aan de steel zat. Dâ was grutmoed nie, nee dâ was die vie-ze vuile wollef. Hi’j sprong d’r drek op af en sneej ien ene keer d’n buuk van ’t bees los. Verrek doch tie, now doch’k dattie grutmoed hâ opgevrète mar now zie’k dattie Roodkepke ôk al achter de holle kie-ze hè gedouwd. Mar gelukkig lèèfde ze nog en spronge ze drek uit d’n buuk en zô ver meugelik uut de bjuut van de wollef. Now dink ik zei de jager, dawwe, nè’r as bi’j zien bruur, zien buuk mè stene motte vol laoje en dan daornao smiete wi’j ’m ien de put. En zo hemme ze ’t gedaon. Toen alles klaor en schôn was zien ze aon de jenever begonne. Dâ hadde ze wel vördiend. Roodkepke nie netuurlik. Die kreeg ’n glàèske lèvertraon op de goeie afloop.

Doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal:Het behoud van hoofdzakelijk Hulhuizens cultuurerfgoed. Tevens is ons doel om het geschreven en gesproken Overbetuws dialect te behouden.Dit doen we om o.a. historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en als content te publiceren via dit Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en op de website www.hulhuizen200.nl

Ai plat kun proate, dan mo-j 't nie loate!


Heite sju

Daor lei’j’k dan as doje boutIen de vrie-zer van de winkel en allejekes koud. Eigelik bun’k ’n stuk van ’n rund Van de dikke rib, gi’j wit wel zô’n punt

Laowe us trug gaon ’n hortje marToen’k nog ’n koe was, dâ was hee bar’k Was nog mar né’r ’n jaoreke oudMâr mé’r ’t vrète gieng ’t alejekes fout

Daor hé prongeluk iets schèreps ien gezèteEn zonder erech hé’k dâ opgevrète Dâ gieng pien doewn aon een van mien mage’k Kos nie mer ète en gieng d’r van klage

A’j gao klage stao’j mette kont achteruutGi’j kun nie mer ète en ôk nie vöruut De veearts kwam gauwechtig zag mien pienDrek slachte zei tie, want die hé schèrep ien

De hele femilie keek mien mé meeli’j aonZô jong nog um dan al naor ’t slachhuus te gaon Al gauw hâ’k van elend de moewd vörloreEn doch: zummedeem wor’k ien stukskes bevrore.

Ien de stutskar gieng’k op ’t slachhuus op aonToe bun’k van engs bar aon’t loeie gegaon Dâ hielp mien niks, en gi’j mag ’t bes wel weteAs’k ’n boks aonhad hâ’k um volgeschete

Ien ’t slachhuus zeije ze: ’t is zund van dâ dierMar verders keke ze op ’n pepier Daor ston op geteikend hoe ze moste gaon sni’je‘k Vuulde mien alles de dèreme uut gli’je

’n Deus mé plestiek tuutjes zag’k nog staon’k Doch: zummedeem wor’k daor iengedaon Netuurlik ien stukskes dâ vil te begrie-peEn toen begos de slaoger zien messe te sliepe

Hi’j is wild zei de slaoger, doe’r um de praom mar opMar’k ston bar te schudde mé miene kopEn toen mien dâ ding op de neus wier geklemd Was’k vör altied en eeuwig getemd.

Toen bun’k gaon slaon mette pote ien’t rond‘k Trilde, rilde en schudde mette kont En ’k zag daor bekskes mé name d’r opD’n érste die’k las was’n korte, dâ was ”kop”

Mar zonder èrech is ’t gedaon’n Inkele kogel is dör mien kop hin gegaon Now zou gi’j dinke: dâ was ’t danDie gee’r aon stukskes, die’s klaor vör de pan

Mar eiges was’k ôk bar van streekToen’k wakker wier en ien de rondte keek Mien hele lief lag aon stukskes uut mekaorEn dâ lag allemaol te praote mé mekaor

Ielk stukske spraok zuver, ja dâ was barMar nie’r ’t gehak,dâ was hee ien de war Ôk de wors en’t a-ndere gesneje greiWare d’r mette gedachtes nie goed mer bi’j

D’r was dunne lende, haos en nog a-nder greiVerders ôk start, bors mé garnering van prei De dèreme en ’t a-ndere gebrudDâ wier allemaol ien ’n machien geschud

’t was nie te gleuve dâ ta kos bestaonZo zien wi’j los van mekaor ien de vriezer gegaon Now ligge wi’j as femilie nog ekkes bi’j mekaorMar nie lang mer, alles mô’r e-weg van di jaor

Vollegende wèèk hewwe d’n uutvörkoopDan gaon wi’j weg, dâ’s waor’k wel op hoop Nog ekkes’ n sticker mé korting op de kopEn dan uut de vriezer, ’n a-ndere plaot gee d’r op

En as’k dan dink wâ d’r stee te gebeureDâ zie’k dâ al veur mien ien geure en kleure As’k daor uut dâ plestiek bun geknipEn dan medeem ien de pan wor gewip

Dan mô’j mar dinke: dâ was ’t dan Now lig’k te drie-ve ien de panDâ’s nie van ’t vet, ’t is allinnig mar zweitWant ien dâ gebraoj wör ’t ontiechelik heit.

En as ow de korste aon’t lief worde gebakkeMô’j stids dukker naor d’n aojjem snakkeZo gao’j d’r aon, wel sodejuDan bu’j gebraoije ien de heite sju.

 

Herman Buurman


Een oud verhoal uut Hulhuze

Pastoor lie bij brand de wiend dreaie

D'r ston 'n huus ien braand ien Hulhuze. Den braand was bé'j Gradus Wegh, den burman van de grote boerderé'j de Munnikhof van Van Gendt, onder on den diek, béj den afweg. 't Huus van Gradus Wegh ston boven on den diek en aan den aandre kant van den diek. De wiend kwam over de Woal en ston ien de richting van de boerderé'j. De vonke sloegen 'r al op. Durrum wier er drek de pestoor bé'j gehold. Die kwam gaauw, noom zien boek en begos te bidde. Hé'j liep langzaam vöruut opten diek en de wiend drè'jde mit 'm mee. Totda de wiend langs de boerderé'j opgieng. Toe hiel de pestoor op mee bidde en hé'j deej 't boek dich.

Welke pestoor 't was, weet ik nie mer en de boerderé'j is gelukkig nie afgebraand.


Zwarte kat vil man lastig.

Gradje Wegh had 'n vèrke geslach. Hé'j verkoch de helf on Chris Kupers, de parlevinker op de Woal. Gradje woj die helf soaves wegbrenge opte krujwage. Hé'j deej 'r 'n schon wit lake over hin um alles netjes te houwe.

Toetie ekkes on 't krujje was, kwamter 'n zwarte kat bé'j 'm lope. En die sprong ienens opte krujwage, op 't lake. En toe wier de krujwage zo zwoar, dattie 'm nie mer wieër krujje kos. Hë'j zette de krujwage ner en toe sprong de kat eraf. Mar al was 't vies wèr en de grond modderig, ge zag gin inkel peutje op 't lake. As Gradje de krujwage wer vaspakte en wieër wou krujje, sprong de kat er wer op. En dan kos ie nie wieër krujje, zo zwoar was de krujwage dan wer. Gradje zetten 'm wer opte grond. De kat sprong 'r af. Gradje trok zien schoen uut en sloeg ermee nor de kat. Mar die was drek weg. Toe trok ie zien schoen wer on en krujde wer wieër op. Mar toen sprong de kat wer opte krujwage. En 't krujje was gedoan.

Zo istie deurgesukkeld tot de schopschuur bé'j de Munnikhof. Ze zèje, dat 't doar spokte. Toe zag ie de kat nie mer. En hé'j kos 't halve vèrke den diek op krujje nor de parlevinker.


 

Knillis wil ’n meid!

Hi’j lup altied mette ha-nd ien tes
En is nog nooit aon ’n djen gewes
Hoe zou dâ komme? dik dartig is tie al
Hoe zou dâ toch zitte; wâ’r ’is ’t geval?

Mar Knillis, want zo hiette dâ jong
Astie doch aon ’n meid, dan lekte zien tong,
Rondum zien moel de lippe nat
Dan vuulde hi’j zich as ’n buskruutvat

Koud en wèrem alles kwam dan tegeliek
Dan gieng tie mar lope over d’n diek
En astie wer doch: ’k wil ’n meid
Dan dràèjde zien kop, dan wou tie bescheid

Hoe zou dâ zien mé zô’n djenje ampart?
Nat wie-re zien ha-nd en wild boekste zien hart
Now mô’k d’r een doch tie, ’t zal en ’t mot
Want a-nders wi’k ’t ôk nie, o gottegot!

Ja, daor viel, dâ begriep gi’j, niks aon te remme
’n Meid, of ’n dik wief mos tie hemme
Hi’j hâ d’r bar over naogedoch
En ien ouwe kra-nte naor advertenties gezoch

Toen hettie ’n stukske naor de krant gedaon
’n Paor dage laoter hé’r ’t d’r ien gestaon
’n Inkele regel, dâ von tie genoeg
Dâ was ’n klein stukske krant dâ’r ’t besloeg.

Jonge heer en goed ien de kleer
Altied en ie-verig ien de weer
Mé vas wèrek as boereknech
Zuuk ’n meid, nie vör ekkes, mar vör ’t ech

Dâ was ’t dan, en toen kwame de brie-ve
En Knillis doch: Wâ zouwe ze schrieve?
D’r ware d’r drie, ’t gieng gebeure
En hi’j gieng d’n erste los aon ’t scheure

Geachte heer ston d’r bovenaon
Ow advertentie hé mien welgedaon
‘k Bun ôk allinnig en altied nog vri’j
En eiges bun’k ôk van de boerderi’j

Zweit veur de kop kreeg Knillis toen tie dâ las
’k Hé ze gevonde, ’k dink dâ’r ’t pas
Mar now d’n diejene, die twidde brie-f
Gi’j wit ’t nie, die’s naor’k dink ôk wel lie-f.

Mar toen tie las: ’k kom uut de stad
En hier he’k alle kjels al gehad
Umdâ’k dâ niks vien prebie-r ‘k ’t me’r ow
Kom disse ka-nt uut dan hé’j drek ’n vrouw

Toen doch tie: ’n floep, die wi’k nie hemme
Dâ pas nie hier, dâ gee mien beklemme
En’k gao’j al zekers nie naor de stad
Vuls te ver en mé rège bun’k drek klowötenat

Dâ was medeem zekers, die wier ’t nie
Toen nam tie de laotste van de drie
Die rook naor bluumkes en meer van dâ grei
Dâ rook naor ’t veurjaar zo rond de maond mei

Toen tie um los hâ las tie mé trillende ha-nd
Veur dâ’k gieng schrie-ve hâ’k alles aon ka-nt
De beeste gemolke en alles aon ’t voer
’k Bun mar allinig en’k zuuk naor ’n boer

De bjuut vien mien mar ’n hittepetit
Ene die bar kan werreke en die’r ’t goed wit
Die allinig is en alles eiges duut
Ow kan’k gebruke, kom gi’j dizze ka-nt mar us uut

Toen tie dâ las doch tie: die spöl now al de baos
Die zie mien, dâ’s zekers, as ’n houtere klaos
Dâ’s dan misschien wel ’n hittepetit
Mar’k bun toch nie gek asse dâ toch mar wit.

Mette erste brie-f hattie ’t merste schik
Hi’j doch’k schrie-f trug, dâ wör vas dikke mik
Kan’k ow sprèke, wâ’j schrie-f sprek mien aon
Dâ schreef Knillis en zo hettie um weg gedaon

’t Antwoord kwam drek, ze wôn ien de bjuut
Dâ doch Knillis; en dâ kwam hum goed uut
Bun ôk wel neijschierig en’k wil ow graag sprèke
As ’t ekkes kan al ien de kommende wèke

Verders hiet’k Drina, dâ lao’k avvas staon
En’k kom tusse Aorem en Nimwège vandaon
Zuwwe mekaor zie-n ien Gendt op de diek?
Mien jas is wit en ien mien huijer hé’k ’n striek

Héhé doch Knillis, die’s rap dâ schie-t op
En ôk nog Drina as naam d’r bovenop
Dâ’s né’r as mien zuster, ’t is helemaol bar
As dâ wâ wör komme wi’j nog kats ien de war

Hi’j gieng akkoord en ’t kwam d’r van
Hi’j doch: as dâ goed gee bun’k drek bove Jan
Lao’k de vuut goed wasse en de nègels knippe
Di mô mien lukke, die lao’k nie mer glippe

Op de juuste dag was tie vroeg al uut bed
Toen hettie alle twiefels van zich afgezet
Niks gin mak uut mer of mentenie-re
Gewoon d’r hen, en gao’r ’t mar prebie-re.

En nie mer dinke: hoe gao’k ’t beginne
Prebie-r mar gewoon iets aordigs te vörzinne
’t Kan nog alle ka-nte uut, d’r is tied genoeg
Érs mar us umkleje, want ’t is nog bar vroeg

Mette pet op de jillis en mé neije gallege aon
Is Knillis d’r toen op af gegaon
Op zien paosbes was tie, ien ’t zondagse grei
Neije zeüil onder de klömp en vars uut de klei

Mé natte ha-nd knèjde hi’j op de diek op aon
Daor zag tie uut de verte dâ djenje al staon
Hi’j was schôn en gruts, niks mer fantezie-re
Hi’j gieng ’t gewoonweg ien ’t ech prubie-re

Mar toen doch tie ienins: ’k ken dien fiets
Dâ’s toch nie meugelik, wie du now zô iets
Daor ston Drina, zien zuster ien de witte jas
En mette striek ien de huijer, krek as zi’j was

Hi’j dràèjde drek um, hi’j wis zich gin raod
Hi’j doch: now mô’k medeem ’n a-ndere plaot
Di doe’k nooit mer, ’k blief ien de stal
Dan mar gin wief, zo is ’t geval

Ekkes laoter kwam Drina d’r aon
En is thuus al medeem naor binne gegaon
Knillis heurde hör hule, ze lei op de bank
Dâ krie’j now van schrie-ve, ’t is stank vör dank

Duk zie’k hum nog lope, altied allinig
Krom en geboge en nie mer zô vinnig
Dan dink’k; sodeju, kenne gullie nog ’n meid
Lao’r ’t mien wete en gif mien bescheid

A’j uirnt ’n djen wit die’r ’t kan zien
Schrie-f dan ekkes ’n briefke aon mien
Dan hellepe wi’j Knillis nog aon wâ geluk
Dan hettie schik, want dâ gebeur now nie duk.

Herman Buurman