Dialect

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen200/Hulhuizen aan de Waal. 

Dit doen we om o.a historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en om deze content te publiceren deze website en via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’.

Tevens is het doel om het geschreven en gesproken dialect te behouden.
Lees het onderstaande rijmverhaal maar eens door.
Het is geschreven door de schrijver Herman Buurman. Herman heeft de prachtige gave om gesproken dialect om te zetten naar geschreven tekst. Er is zelfs een compleet dialect woordenboek van zijn hand genaamd 'Op de blotes ien de nattes'. Het boek gaat over streektaal van de Over-Betuwe. (het oostelijk deel)

Hier wjer un mooie van onze Herman Buurman. Veul plezier méh léze.

Roodkepke en de wollef

Now zullie gullie wel dinke: Wâ mottie now wer. Vörgende keer hettie al over de wollef geschreve. Over die geitjes en dasse ’m vör de solo hemme gehouwe mettie stene ien d’n buuk. En now kum tie awèr mè’r wollef aon zette. Now, dâ zâ’k ollie vörtelle. Dizze wollef is ’n bruur van dien a-ndere. En dizze is ôk ’n barre lillikerd. Lèès mar deur!

Ien’t bos lie-p ’n wollef rond te kie-ke. D’r was niks te doewn en hi’j hâ’r ’t koud. Djörrum lie-p tie mette ha-nd ien tes. Hi’j doch aon zien bruur. Die hattie al ’n hele hort nie mèrgezie-n. Ja, d’r wie-r bar over gepraot. Over die’n ouwe geit mettie blage. Dasse zien bruur vör de solo hadde gehouwe. Mar dâ kon tie zwat nie gleuve. Zô’n grote stèreke kjel mettie lange nègels aon zien zwarte knöke en mettie grote spitse ta-nd ien de moel. Mar ’t wie-r gezeid. De geite zouwe bi’j zien bruur toen tie lag te slaope z’n buuk los hemme gesneje. Daor zouwe ze stene ien hemme gedaon en daornao alles wer hemme dich genàèjd. Dattie toen vörzoop umdâ tie waoter wou drinke en d’r ien was gekloot kon bes wel waor weze. Mar, wâ d’r ôk van waor was, ’t leek d’r op dattie zien bruur vörgoed kwiet was.Mar now hattie eiges barre honger. Pien ien de pens hattie d’r van en alle die-re ware d’r vandeur gegaon toen ze hum zage. Ja. dâ’r ’t verrek. Gi’j mo’r ow eige toch niet zomar laote opvrète, of nie dan? Djörrum hattie barre slechte zin. Niks te vrète en niks te doewn doch tie. Wâ mô’j now mè zô’n bos aster niks te belève vil.

Wâ tie nie wis was dâ ekkes verderop ’n klein djenje lie-p mè’r ’n rood kepke op de kop. Dâ kiend gieng naor hör grutmoed die ’n stukske verders ien’t bos wônde. Ze gieng ète brenge vör ’t ouwe mins. Hör moed hâ nog gezeid dasse rech deur naor grutmoed mos lope. Dus niks gin bluumkes plukke en rondkie-ke ien’t bos. Mâja, dâ ku’j now allemaol wel dinke en zegge, mar as de blage allinig worde gelaote hè’j d’r gin zich mer op. Dan kunne ze doewn en laote wasse wille.Toen ze daor lie-p en bluumkes gieng plukke hörde ze ienins iemand roe-pe. Dâ was de wollef mar daor hasse ging èrech ien umdâ tie weges de kou goed was aongekleejd. Ze doch, dâ’s gewoonweg ’n aordige kjel en djörrum vörtelde ze dasse naor grutmoed gieng um ète te brenge. En toen die kjel zei dâ verdersop de bloeme dikker stonde gleuvde ze dâ drek en gieng ze doarhin. Dâ hâ de wollef goed bekeke. Now hattie ekkes meer tied um zien lilleke plennekes uut te voewre. Want, doch tie, now gao’k drek naor dâ ouwe mins want dâ djenje is nog wel ekkes druk daor ien die uuthoek van ’t bos. Toen tie d’r was dee’j tie nè’r of tie Roodkepke was en djörrum kon tie zomar naor binnen lope. Tja, toen ware alle lampe los en hi’j vrat grutmoed ien ene keer kats op. Zô doch tie, die’n ouwe tai-je hè’k mooi opgeruumd, lao now dâ djenje mar komme en hi’j gieng mette kleer van grutmoed aon ien bed ligge. Hi’j dee nè’r óf dattie slie-p

Ekkes laoter kwam Roodkepke d’r aon. Toen ze aon de deur rammelde rie-p de wollef mè’r ’n ouwe minse stem: mak gi’j eiges de deur mar los en kom d’r mar ien. Mar doe de deur medeem dich want ’t trek as de ju, dâ’s weges de wiend. Now dâ deej ze mar dâ hasse netuurlik beter mar kunne laote. Want al drek schrok ze bar van de grote èreme van ’t ouwe mins. Ze kon ’t nie laote en vroeg: Grutmoed wâ hè’j ’n kwak huier op de èreme en wâ sien ow èreme ienins groot. Hoe kum dâ? Now djenje, dâ’r is d’r vör dâ’k ow bèter kan vashouwe. Ja, zei Roodkepke, dâ’s is nog te begriepe, mar die ore dan? Die dinger hè’k nog nie erder zô groot gezie-n. Now dâ zâ’k ow vörtelle kiend. Umdâ’k slech begin te heure oefen ik zwat d’n hele tiet mette ore. Ik blief gewoonweg prebie-re die dinger stik overend te houwe. Dâ schel ’n stuk mè ‘r heure. En de oge dan? vroeg Roodkepke. Die lieke mien ôk al grötter. Kiend kiend, gi’j zie’r ôk alles. Mâ ’r ’t klop as ’n bus. Now kan’k ow gewoonweg bèter zie-n. Roodkepke snapte d’r gin ene ju mèr van vöral ôk um dasse de moel en de ta-nd van grutmoed ienins zo groot von. Ze doch: hier klop iets nie, en’k lao mien eige nie vör de solo houwe. Mar ze wou toch nog ekkes vraoge hoe dâ zat met die grote moel van grutmoed. Djörrum vroeg ze: Zeg grutmoed hoe kum ’t dattie moel van ow zô groot is geworde? Gi’j kun ien èèn hap wel ’n heel keuje opète. Ja, dâ kan’k gemekkelik, mar ik nim ow, want daor lag ’k gedurend op te broeie. Toen greep tie Roodkepke en vrat hör medeem kats op. Ekkes laoter viel tie ien slaop mé sien dikke pens. As laotste doch tie: Zô now hè’k zwat die’n hele femilie opgevrète.

Bute ien’t bos lie-p ’n jager, gin streuper, mar ’n echte jager. Hi’j hörde al dâ gesnurk en doch d’r ’t ziene van. Grotmoed hè’r awèr aon de jenever gezète, teminse dâ doch tie umdâ tie eiges ôk bar veul lawaai mie-k astie zat was. Mâr zôveul kebaol hattie nog nie duk gehörd en djörrum gieng tie toch mar ekkes binne kie-ke. Toen tie zag dâ de deur van ’t huuske los stond en hinneweer foeperde ien de wiend wie-r tie vörzichtig. Kjèkjè doch tie, zoveel jenever kan dâ ouwe mins toch nie hemme gezope? Hi’j kon hör ien bed zien ligge mar umdâ tie die’n vörschrikkelikke dikke buuk zag wis tie medeem hoe de vörk aan de steel zat. Dâ was grutmoed nie, nee dâ was die vie-ze vuile wollef. Hi’j sprong d’r drek op af en sneej ien ene keer d’n buuk van ’t bees los. Verrek doch tie, now doch’k dattie grutmoed hâ opgevrète mar now zie’k dattie Roodkepke ôk al achter de holle kie-ze hè gedouwd. Mar gelukkig lèèfde ze nog en spronge ze drek uit d’n buuk en zô ver meugelik uut de bjuut van de wollef. Now dink ik zei de jager, dawwe, nè’r as bi’j zien bruur, zien buuk mè stene motte vol laoje en dan daornao smiete wi’j ’m ien de put. En zo hemme ze ’t gedaon. Toen alles klaor en schôn was zien ze aon de jenever begonne. Dâ hadde ze wel vördiend. Roodkepke nie netuurlik. Die kreeg ’n glàèske lèvertraon op de goeie afloop.

Doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal:Het behoud van hoofdzakelijk Hulhuizens cultuurerfgoed. Tevens is ons doel om het geschreven en gesproken Overbetuws dialect te behouden.Dit doen we om o.a. historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en als content te publiceren via dit Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en op de website www.hulhuizen200.nl

Ai plat kun proate, dan mo-j 't nie loate!

Heite sju

Daor lei’j’k dan as doje boutIen de vrie-zer van de winkel en allejekes koudEigelik bun’k ’n stuk van ’n rundVan de dikke rib, gi’j wit wel zô’n punt

Laowe us trug gaon ’n hortje marToen’k nog ’n koe was, dâ was hee bar’k Was nog mar né’r ’n jaoreke oudMâr mé’r ’t vrète gieng ’t alejekes fout

Daor hé prongeluk iets schèreps ien gezèteEn zonder erech hé’k dâ opgevrèteDâ gieng pien doewn aon een van mien mage’k Kos nie mer ète en gieng d’r van klage

A’j gao klage stao’j mette kont achteruutGi’j kun nie mer ète en ôk nie vöruutDe veearts kwam gauwechtig zag mien pienDrek slachte zei tie, want die hé schèrep ien

De hele femilie keek mien mé meeli’j aonZô jong nog um dan al naor ’t slachhuus te gaonAl gauw hâ’k van elend de moewd vörloreEn doch: zummedeem wor’k ien stukskes bevrore.

Ien de stutskar gieng’k op ’t slachhuus op aonToe bun’k van engs bar aon’t loeie gegaonDâ hielp mien niks, en gi’j mag ’t bes wel weteAs’k ’n boks aonhad hâ’k um volgeschete

Ien ’t slachhuus zeije ze: ’t is zund van dâ dierMar verders keke ze op ’n pepierDaor ston op geteikend hoe ze moste gaon sni’je‘k Vuulde mien alles de dèreme uut gli’je

’n Deus mé plestiek tuutjes zag’k nog staon’k Doch: zummedeem wor’k daor iengedaonNetuurlik ien stukskes dâ vil te begrie-peEn toen begos de slaoger zien messe te sliepe

Hi’j is wild zei de slaoger, doe’r um de praom mar opMar’k ston bar te schudde mé miene kopEn toen mien dâ ding op de neus wier geklemdWas’k vör altied en eeuwig getemd.

Toen bun’k gaon slaon mette pote ien’t rond‘k Trilde, rilde en schudde mette kontEn ’k zag daor bekskes mé name d’r opD’n érste die’k las was’n korte, dâ was ”kop”

Mar zonder èrech is ’t gedaon’n Inkele kogel is dör mien kop hin gegaonNow zou gi’j dinke: dâ was ’t danDie gee’r aon stukskes, die’s klaor vör de pan

Mar eiges was’k ôk bar van streekToen’k wakker wier en ien de rondte keekMien hele lief lag aon stukskes uut mekaorEn dâ lag allemaol te praote mé mekaor

Ielk stukske spraok zuver, ja dâ was barMar nie’r ’t gehak,dâ was hee ien de warÔk de wors en’t a-ndere gesneje greiWare d’r mette gedachtes nie goed mer bi’j

D’r was dunne lende, haos en nog a-nder greiVerders ôk start, bors mé garnering van preiDe dèreme en ’t a-ndere gebrudDâ wier allemaol ien ’n machien geschud

’t was nie te gleuve dâ ta kos bestaonZo zien wi’j los van mekaor ien de vriezer gegaonNow ligge wi’j as femilie nog ekkes bi’j mekaorMar nie lang mer, alles mô’r e-weg van di jaor

Vollegende wèèk hewwe d’n uutvörkoopDan gaon wi’j weg, dâ’s waor’k wel op hoopNog ekkes’ n sticker mé korting op de kopEn dan uut de vriezer, ’n a-ndere plaot gee d’r op

En as’k dan dink wâ d’r stee te gebeureDâ zie’k dâ al veur mien ien geure en kleureAs’k daor uut dâ plestiek bun geknipEn dan medeem ien de pan wor gewip

Dan mô’j mar dinke: dâ was ’t danNow lig’k te drie-ve ien de panDâ’s nie van ’t vet, ’t is allinnig mar zweitWant ien dâ gebraoj wör ’t ontiechelik heit.

En as ow de korste aon’t lief worde gebakkeMô’j stids dukker naor d’n aojjem snakkeZo gao’j d’r aon, wel sodejuDan bu’j gebraoije ien de heite sju.

Herman Buurman

Een oud verhoal uut Hulhuze

Pastoor lie bij brand de wiend dreaie

D'r ston 'n huus ien braand ien Hulhuze. Den braand was bé'j Gradus Wegh, den burman van de grote boerderé'j de Munnikhof van Van Gendt, onder on den diek, béj den afweg. 't Huus van Gradus Wegh ston boven on den diek en aan den aandre kant van den diek. De wiend kwam over de Woal en ston ien de richting van de boerderé'j. De vonke sloegen 'r al op. Durrum wier er drek de pestoor bé'j gehold. Die kwam gaauw, noom zien boek en begos te bidde. Hé'j liep langzaam vöruut opten diek en de wiend drè'jde mit 'm mee. Totda de wiend langs de boerderé'j opgieng. Toe hiel de pestoor op mee bidde en hé'j deej 't boek dich.

Welke pestoor 't was, weet ik nie mer en de boerderé'j is gelukkig nie afgebraand.

Zwarte kat vil man lastig.

Gradje Wegh had 'n vèrke geslach. Hé'j verkoch de helf on Chris Kupers, de parlevinker op de Woal. Gradje woj die helf soaves wegbrenge opte krujwage. Hé'j deej 'r 'n schon wit lake over hin um alles netjes te houwe.

Toetie ekkes on 't krujje was, kwamter 'n zwarte kat bé'j 'm lope. En die sprong ienens opte krujwage, op 't lake. En toe wier de krujwage zo zwoar, dattie 'm nie mer wieër krujje kos. Hë'j zette de krujwage ner en toe sprong de kat eraf. Mar al was 't vies wèr en de grond modderig, ge zag gin inkel peutje op 't lake. As Gradje de krujwage wer vaspakte en wieër wou krujje, sprong de kat er wer op. En dan kos ie nie wieër krujje, zo zwoar was de krujwage dan wer. Gradje zetten 'm wer opte grond. De kat sprong 'r af. Gradje trok zien schoen uut en sloeg ermee nor de kat. Mar die was drek weg. Toe trok ie zien schoen wer on en krujde wer wieër op. Mar toen sprong de kat wer opte krujwage. En 't krujje was gedoan.

Zo istie deurgesukkeld tot de schopschuur bé'j de Munnikhof. Ze zèje, dat 't doar spokte. Toe zag ie de kat nie mer. En hé'j kos 't halve vèrke den diek op krujje nor de parlevinker.